Leczenie ortodontyczne,

Leczenie ortodontyczne można rozpocząć w każdym wieku. Proste zęby i prawidłowy zgryz są ważne nie tylko ze względów estetycznych ale też dla lepszego utrzymania higieny jamy ustnej, lepszej kondycji dziąseł, mniejszego ryzyka próchnicy oraz zapobiegania schorzeniom stawu skroniowo-żuchwowego.

Przed założeniem aparatu stałego dla każdego pacjenta przygotowywany jest indywidualny, szczegółowy plan leczenia. Do wykonania takiego planu konieczne jest wykonanie modeli diagnostycznych, zdjeć rtg ( najczęściej pantomogram i zdjęcie tele boczne głowy), zdjęć fotograficznych zarówno rysów twarzy jak i warunków zgryzowych.

Aparaty stałe składają się z różnego rodzaju zamków tj elementów przyklejonych do powierzchni zębów, między którymi ułożony jest specjalny drut wywierający na zęby określoną siłę. Cena zależy od rodzaju użytych zamków ortodontycznych. Średni czas trwania leczenia takimi aparatami wynosi ok 2 lat. Przed założeniem takiego aparatu muszą być wyleczone wszystkie zęby, usunięty kamień i osad nazębny, a ewentualne stany zapalne przyzębia wyleczone. Miesiąc przed klejeniem aparatu nie należy przeprowadzać fluoryzacji zębów, natomiast w trakcie noszenia aparatu stałego jest taka fluoryzacja bardzo polecana. Konieczne są także regularne wizyty kontrolne u lekarza stomatologa a w przypadkach osób z chorym przyzębiem u lekarza periodontologa.

Przez cały czas trwania leczenia należy bardzo dokładnie myć zęby po każdym posiłku. Przy założeniu aparatu stałego nasi Pacjenci dostają zestawy do higieny, w skład których wchodzą specjalne szczoteczki do aparatów stałych, wosk niezbędny przy awariach aparatów, tabletki pozwalające na sprawdzenie higieny. W trakcie noszenia aparatów obowiązuje przestrzeganie odpowiedniej diety tj unikanie pokarmów twardych, słodkich zwłaszcza kleistych, gumy do żucia, słodkich gazowanych napoi.

Po założeniu aparatu a także po wizytach kontrolnych zęby mogą być tkliwe i bolesne przy nagryzaniu, możliwe jest też u części pacjentów podrażnienie błony śluzowej policzków i warg.

Po leczeniu czynnym aparatami stałymi konieczna jest retencja w celu utrwalenia i utrzymania osiągniętych wyników leczenia.

Możliwe powikłania oraz zalecenia dla pacjentów noszących aparaty stałe

(opracowane przez Polskie Towarzystwo Ortodontyczne)

Ortodoncja nie jest nauka ścisła. Nie sposób przewidzieć wszystkich następstw leczenia aparatem stałym. Nawet standardowe i sprawdzone procedury mogą u niektórych pacjentów wywołać nieprzewidziane reakcje. Ortodonta prowadzi leczenie według planu zaakceptowanego przez pacjenta i zakładającego najlepszy możliwy wynik, jednak nie można zagwarantować pełnej satysfakcji z osiągniętego rezultatu i braku powikłań. Poniżej przedstawiamy najczęściej zdarzające sie powikłania:

Próchnica zębów i odwapnienia. Aparaty ortodontyczne nie powodują próchnicy, są jednak miejscem dodatkowej retencji resztek pokarmu i płytki nazębnej. Nieprawidłowa higiena (patrz zalecenia dla pacjenta ortodontycznego) może powodować zwiększone ryzyko próchnicy i odwapnień. Najbardziej charakterystyczne są białe plamy w kształcie półksiężyca powstające pomiędzy linia dziąsła a zamkiem ortodontycznym. Są one trudne do zlikwidowania i w przypadku ich pojawienia sie lekarz może zalecić zdjęcie aparatu. Należy również podkreślić, że noszenie aparatu stałego nie zwalnia pacjenta z profilaktycznych wizyt i przeglądów u stomatologa co najmniej co 6 miesięcy.

Obrzęk dziąseł i choroby przyzębia. Problemy z przyzębiem mogą pojawić sie na każdym etapie leczenia ortodontycznego, a najczęściej spowodowane są niedostateczną higieną. Może je wywołać również specyficzna flora bakteryjna i obciążenie genetyczne. W takim wypadku konieczna jest wizyta u specjalisty periodontologa i kontrole co 3-6 miesięcy. Pacjent z chorym przyzębiem może być leczony aparatem stałym, lecz powinno się to odbywać wyłącznie w okresie remisji choroby. Aktywna choroba przyzębia jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do leczenia ortodontycznego. Warto też podkreślić, że choroba przyzębia pojawia sie bardzo rzadko. Najczęściej występuje proste zapalenie dziąsła (obrzęk i krwawienie), które mija natychmiast po wdrożeniu prawidłowej higieny. Pacjenci z cukrzycą, chorobami tarczycy i kobiety w ciąży są szczególnie narażeni na choroby dziąseł, resorpcje korzeni i dlatego będą objęci szczególna opieka lekarza.

Skrócenie korzeni zębów. Podczas leczenia ortodontycznego u pacjentów może dochodzić do skrócenia korzeni zębów o różnym nasileniu. Niestety nie można przewidzieć, których pacjentów może dotyczyć ten problem. Proces ten jest uwarunkowany genetycznie. Nieznaczne skrócenie długości korzeni nie powoduje żadnych negatywnych następstw. Wyłącznie agresywne skracanie sie korzenia zęba jest wskazaniem do przerwania leczenia. Należy wiedzieć, że w pojedynczych przypadkach może dochodzić do samoistnego skrócenia korzeni zębów, u osób nie leczonych ortodontycznie. Do kontroli postępów leczenia może być konieczne powtórne wykonanie zdjęć radiologicznych.

Czas leczenia. Czas leczenia zależy od wielu czynników: nasilenia wady, potencjału wzrostu i wieku pacjenta oraz jego współpracy. Średni czas aktywnego leczenia ortodontycznego wynosi 2 lata i może ulec wydłużeniu, jeśli wystąpi nieprzewidziany niekorzystny wzrost, jeśli sprowadzane są zęby zatrzymane lub leczone są ciężkie wady morfologiczne. Modyfikacje czasu leczenia może spowodować również indywidualna różna podatność tkanek pacjenta (kości i tkanek miękkich) na zastosowane siły ortodontyczne. Podany czas obejmuje wyłącznie leczenie aktywne. Następnie wymagany jest okres retencji (często wieloletni). Znaczne wydłużenie czasu leczenia następuje w przypadku braku współpracy ze strony pacjenta tj. nieterminowego zgłaszania sie na wizyty, odklejania zamków i innych mechanicznych uszkodzeń aparatu.

Stawy skroniowo-żuchwowe. Bóle w stawie skroniowo-żuchwowym mogą wystąpić bez lub podczas leczenia ortodontycznego. Najczęściej wywołuje nadmierne zaciskanie i zgrzytanie zębami. Dolegliwości mogą spowodować również stany pourazowe, reumatoidalne zapalenie stawów, wrodzone skłonności do zaburzeń w stawach. Częściej dotyczą płci żeńskiej. Dolegliwości ze strony s.s.ż. występują u pacjentów w wieku 9-30 lat, co pokrywa sie z okresem leczenia ortodontycznego. Pojawiające sie dolegliwości należy natychmiast zgłosić ortodoncie, gdyż mogą wymagać konsultacji ze specjalistą.

Urazy spowodowane aparatami ortodontycznymi. W trakcie leczenia ortodontycznego mogą wystąpić uszkodzenia tkanek twardych i miękkich jamy ustnej. Szczególnie w pierwszych dobach po założeniu aparatu na języku i policzkach pojawiają sie drobne otarcia (dolegliwościom może zapobiec użycie wosku ortodontycznego). Dolegliwości te znikają po okresie adaptacji i nie maja znaczenia praktycznego. Podczas zdejmowania aparatu ortodontycznego może dojść do uszkodzenia szkliwa i wszelkiego rodzaju uzupełnień. Dotyczy to szczególnie aparatów estetycznych.

Nawroty. Zakończone leczenie ortodontyczne nie gwarantuje idealnie prostych zębów do końca życia. W celu utrzymania pozycji zębów wymagane jest noszenie indywidualnie dobranych retejnerów zgodnie z zaleceniami ortodonty. Pomimo wszystko zmiany ustawienia zębów mogą wystąpić z przyczyn naturalnych jak nawyki: tłoczenie języka, oddychanie przez usta oraz wzrost i starzenie się. Niewielkie stłoczenia, szczególnie siekaczy dolnych, pojawiają sie z czasem i często muszą być zaakceptowane.

Alergia. U pacjentów z uczuleniami objawy alergiczne mogą ujawnić się podczas leczenia ortodontycznego w odpowiedzi na wzrost stężenia jonów niklu, chromu, miedzi pochodzących z aparatu ortodontycznego. Reakcje alergiczne mogą wystąpić również po kontakcie z akrylem, lateksem. Z reguły w/w reakcje objawiają sie w postaci miejscowego odczynu alergicznego: zapalenie jamy ustnej, utrata smaku lub metaliczny posmak, uczucie drętwienia, uczucie pieczenia, różnego stopnia przerostowe zapalenie dziąseł przy braku obecności płytki nazębnej. W przypadku wystąpienia w/w objawów należy poinformować lekarza prowadzącego.

Zalecenia dla pacjenta ortodontycznego, noszącego stały aparat.

Należy pamiętać, że sukces leczenia ortodontycznego zależy w znacznym stopniu od pacjenta, który musi ściśle współpracować z lekarzem prowadzącym leczenie i bezwzględnie wypełniać zalecenia. Ortodonta odpowiedzialny za leczenie, nie może odpowiadać za niezgodne z zaleceniami postępowanie pacjenta i wynikające z tego komplikacje.

Higiena jamy ustnej. Naklejone elementy aparatu ortodontycznego są miejscem zwiększonej retencji płytki nazębnej i resztek pokarmowych. Z tego względu podczas leczenia ortodontycznego należy dokładnie myć zęby pastą po każdym posiłku i używać płynu do płukania jamy ustnej. Należy stosować środki dostępne na rynku, zawierające fluor (chyba, że lekarz zaleci inaczej). W przypadku niestosowania sie do powyższego zalecenia, dla zachowania zdrowych zębów, lekarz może zadecydować o konieczności zdjęcia aparatu. Przestrzeganie harmonogramu wizyt. Wizyty ortodontyczne odbywają sie w zależności od rodzaju aparatu co 4-10 tygodni. Nie zgłaszanie się na wizyty powoduje przedłużenie leczenia i zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. W przypadku uszkodzenia aparatu konieczne są dodatkowe wizyty w celu usunięcia usterki i zabezpieczenia prawidłowego działania aparatu.

Czynne uczestniczenie w procesie leczenia. Niektóre procedury leczenia aparatem stałym wymagają aktywnego uczestnictwa pacjenta w procesie leczenia. Dotyczy to konieczności codziennego noszenia wyciągów międzyszczękowych, wyciągów zewnątrzustnych i aparatów retencyjnych itd.. Brak zaangażowania i systematyczności ze strony pacjenta spowoduje zahamowanie postępów leczenia. Konieczne jest też zgłaszanie na bieżąco swoich spostrzeżeń, dyskomfortu i niepokoju dotyczącego leczenia. Dobra komunikacja pacjent lekarz zwiększa twoje bezpieczeństwo.

Wzmożona ostrożność. Aparat jest z założenia tymczasowo naklejony na zęby pacjenta, gdyż istnieje konieczność jego bezpiecznego zdjęcia po zakończeniu aktywnego leczenia. Z tego powodu jest on narażony na uszkodzenia w przypadku braku ostrożności ze strony pacjenta. Najważniejsze jest uważne spożywanie twardych pokarmów. Nóż i widelec jest najlepszym przyjacielem pacjenta w trakcie leczenia. Twarde pokarmy należy kroić na małe kawałki tak aby nie odgryzać ich przednimi zębami. Nie należy też manipulować przy aparacie np.: długopisem, ołówkiem lub palcem. Stan po leczeniu jest wypadkową zbiorowego wysiłku ortodonty, personelu gabinetu, ale również pacjentów i ich rodziców. Piękny uśmiech i zdrowie zębów zależy również od pacjenta.

NAJCZĘSTSZE PYTANIA

1. Czy zakładanie aparatu boli?
Samo zakładanie aparatu nie boli. Jest pracochłonne i czasochłonne, więc wymaga od pacjenta trochę cierpliwości. Natomiast po założeniu aparatu możliwe jest odczuwanie dyskomfortu w postaci zwiększonej tkliwości zębów. Nadwrażliwość ta mija po 5-10 dniach.

2. Czy noszenie aparatu stałego boli?
Noszenie aparatu stałego nie boli natomiast po wizycie aktywacyjnej może się pojawić podobna wrażliwość zębów jak po montażu. Trwa ona jednak krócej, bo 2-3 dni i jest zjawiskiem normalnym, świadczy o postępującej korekcie ustawienia zębów. Oczywiście, jeśli ból nie występuje to wcale nie znaczy, że taka korekta nie zachodzi, jest po prostu dla danego pacjenta bezbolesna. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy kontaktować się z lekarzem prowadzącym.

3. Jak długo trwa założenie aparatu?
Założenie aparatu ortodontycznego stałego zwykle zajmuje 45 minut.

4. Jak długo trwa wizyta kontrolna?
Jest bardzo wiele czynników, które wpływają na czas trwania wizyty kontrolnej. Bardzo dużo zależy od samego pacjenta - jak dba o aparat i higienę zębów - oraz od etapu leczenia. Ogólnie można powiedzieć, że wizyta kontrolna trwa od 15 do 30 minut.

5. Jak dbać o zęby podczas noszenia aparatu ortodontycznego?
O zęby trzeba dbać zawsze, a w trakcie leczenia aparatem stałym - szczególnie. Należy więcej czasu poświęcić na higienę, tak by wszystkie powierzchnie zębów i elementy aparatu oczyścić starannie. Służą do tego specjalne akcesoria do dbania o aparat i zęby: szczoteczki, wycierki, pasty, płyny do płukania ust. Wszystkie te zabiegi wymagają trochę dodatkowej pracy i zręczności manualnej. Jeśli dbałość o higienę nie będzie dostateczna na zębach pojawią się nieusuwalne białe plamy, które mogą się przekształcić w ubytki próchnicowe.

6. Jak dbać o aparat ortodontyczny?
Należy szczególnie uważać, aby nie uszkodzić jego poszczególnych elementów, do czego np. może przyczynić się spożywanie niewskazanych produktów żywnościowych i niedostateczna dbałość o higienę zębów. Należy też zachować ostrożność podczas uprawiania sportów - w tym wypadku pomocne mogą być specjalne ochraniacze.

7. Czego nie można jeść podczas noszenia aparatu?
Zaliczamy tu wszelkie produkty twarde, np. orzechy, czekolada, cukierki, owoce pestkowe, jabłka, marchewki (te ostatnie można jeść rozdrobnione) oraz ciągnące i oklejające zęby (np. guma do żucia, toffi, batony).

8. Czy mając aparat stały można używać elektrycznej szczoteczki do zębów?
Tak. Nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania szczoteczki elektrycznej podczas terapii ortodontycznej.

9. Czy można założyć aparat ortodontyczny, jeśli ma się martwe zęby?
Martwy ząb nie jest przeciwwskazaniem do założenia aparatu. Musi być on jednak prawidłowo wyleczony.

10. Dlaczego warto nosić aparat ortodontyczny?
Noszenie aparatu jest główną częścią procesu leczenia ortodontycznego. Efekt leczenia ortodontycznego, czyli wyleczenie wady zgryzu umożliwia zachowanie w zdrowiu zębów, przyzębia, stawów skroniowo-żuchwowych a także dobrego samopoczucia przez wiele lat. Pomaga też w niwelowaniu niektórych wad wymowy oraz służy poprawie estetyki. Leczenie aparatem stałym świadczy o naszej dbałości o zdrowie i wygląd.

11. Czy u osoby dorosłej warto jeszcze zakładać aparat ortodontyczny?
Nie ma ściśle określonej granicy wieku, do której warto prowadzić leczenie ortodontycznie. Należy pamiętać, że służy ono nie tylko poprawieniu estetyki, ale przede wszystkim zachowaniu w zdrowiu zębów i przyzębia. W przypadku braków zębowych często leczenie ortodontyczne przygotowuje do leczenia protetycznego lub implantoprotetycznego. Jeśli praca lub tryb życia pacjenta wymaga szczególnej prezencji można wtedy założyć aparat z zamkami kosmetycznymi lub lingwalnymi, czyli od strony języka.

12. Czy po założeniu aparatu zmienią mi się rysy twarzy?
Wielkość zamków jest niewielka i nie ma wpływu na zmianę rysów twarzy.

13. Co to znaczy, kiedy aparat powoduje krwawienie?
Krwawienie zwykle związane jest z nieprawidłową higieną, która powoduje stan zapalny dziąseł, a w konsekwencji ich krwawienie. Może się również zdarzyć, że pewne elementy aparatu mogą przyczynić się do otarć śluzówki (tzw. odleżyn), które również mogą powodować niewielkie krwawienia. Zwykle lekarz instruuje pacjenta jak radzić sobie w takich sytuacjach, np. poprzez zastosowanie specjalnego zabezpieczającego wosku oraz smarowanie ranki odpowiednią maścią leczniczą.

14. Czy aparat przeszkadza w całowaniu?
Hm... Podobno nie, ale na pewno dostarcza niespotykanych, dodatkowych doznań...

15. Czy noszenie aparatu ma wpływ na ciążę?
Obecność aparatu nie ma wpływu na ciążę, ale dobrze poinformować o tym fakcie lekarza prowadzącego.

16. Czy po zdjęciu aparatu pozostają na zębach ślady po zamkach?
Po zdjęciu aparatu nie zostaną żadne ślady pod warunkiem, że pacjent należycie dba o higienę.

17. Co jeść przez pierwsze dni po założeniu aparatu?
Zalecana jest dieta miękka, aby dodatkowo nie obciążać zębów, na które działa aparat ortodontyczny.

18. Czy mycie zębów po posiłku zapobiega przebarwieniem aparatu?
Tak. Jeśli nie możemy się powstrzymać przed zjedzeniem potrawy zawierającej czynnik barwiący to należy niezwłocznie po posiłku starannie umyć zęby i aparat. Pozwoli to zachować go dłużej w dobrej kondycji.

19. Jak szybko widać pierwsze efekty leczenia ortodontycznego?
Pierwsze efekty widać zwykle dość szybko, już na pierwszej kontroli wnikliwy obserwator je dostrzeże, a w pierwszych trzech miesiącach są wyraźne. Trzeba jednak podkreślić, że "przesuwanie" się zębów to złożony proces, który wymaga czasu i jest indywidualny u każdego pacjenta.

20.Czy do czyszczenia zębów można stosować irygator, jeśli mam założony aparat stały?
Można, stosowanie irygatorów to jeden ze skuteczniejszych sposobów na poprawę higieny jamy ustnej.

21. Czy można samemu naprawiać aparat?
Absolutnie nie powinno się samemu reperować aparatu. Samodzielna, nieprawidłowa próba naprawienia aparatu może powodować jego wadliwe działanie a co się z tym wiąże, może szkodzić zębom zamiast je leczyć. Jeżeli odkleił się pojedynczy zamek lub pierścień nie należy wpadać w panikę gdyż jest to normalna sprawa podczas leczenia. Jeżeli nie wywołuje to znacznego dyskomfortu można poczekać aż do kolejnej wizyty kontrolnej. Jeżeli jednak odkleiło się więcej zamków lub też pacjent odczuwa dyskomfort należy umówić się na pierwszy wolny termin z lekarzem.

22. Czy mieszkając na Wyspach Brytyjskich mogę się leczyć ortodontycznie w Państwa gabinecie ?
Oczywiście, mamy wielu pacjentów, którzy dojeżdżają do nas raz na 6 ? 8 tygodni na wizyty kontrolne. Odległość nie jest szczególnym problemem. Staramy się planować kolejne wizyty z dużym wyprzedzeniem, co umożliwia pacjentowi rezerwacje biletu w niższej cenie.

23. Co wpływa na przebarwienie ligatur?
Na przebarwienie ligatur (w niektórych aparatach ortodontycznych również innych ich elementów) wpływają te produkty spożywcze, które zawierają silne barwniki. Mogą to być:
owoce lub warzywa: czerwone buraki, czerwona papryka, wiśnie, czarne porzeczki, jagody, aronia
napoje: kawa (nawet z mlekiem), herbata (wszystkie gatunki, nie wyłączając zielonej), cola, soki z owoców wymienionych powyżej, czerwone wino
sosy zawierające barwiące składniki: z dodatkiem curry (lub kurkumy), sojowy, chili, tabasco, lub inne zawierające wymienione powyżej barwiące warzywa lub owoce
barwione słodycze: żelki, cukierki, lody i lizaki (zwłaszcza te barwiące język)
papierosy
Zamki i łuk najczęściej nie ulegają przebarwieniem, może się jednak pojawić na nich nalot spowodowany wymienionymi powyżej czynnikami.

24. Do czego służy wosk?
Wosk służy do zabezpieczania elementów aparatu, po to, aby nie powodowały podrażnienia śluzówki jamy ustnej. Nie stosuje się go zawsze, ale tylko w uzasadnionych przypadkach. Jeśli po założeniu aparatu czujesz, że pewne jego elementy ocierają śluzówkę (najczęściej są to okolice pierścieni lub zamki na zębach ustawionych bardzo nieprawidłowo) należy użyć wosku, naklejając go na te elementy aparatu, które powodują te podrażnienia. Jeśli wosk się zetrze (zmyje, zje) nakładamy go ponownie. Wytwarza on warstwę, która oddziela drażniące miejsce od błony śluzowej dając jej tym samym szansę na wygojenie się.